Interview met Utopies

Een gesprek met Antoine Joint, van Utopies

"Hallo Antoine, kun je jezelf en Utopies voorstellen?

Utopies is een adviesbureau voor MVO en duurzame ontwikkeling. Het is zo'n dertig jaar geleden opgericht door Elisabeth Laville, die nog steeds aan het hoofd staat van het bureau. We zijn een financieel afhankelijk adviesbureau en vandaag de dag zijn we met ongeveer 80 mensen. Dat is een vrij groot bedrijf op het gebied van MVO en duurzame ontwikkeling in vergelijking met de Franse sector.

   We werken met grote bedrijven en, in toenemende mate, met middelgrote bedrijven, KMO's en start-ups. We werken ook met lokale overheden en steden aan alle aspecten van duurzame ontwikkeling en MVO: het ontwikkelen van MVO-strategieën, het ontwikkelen van positieve merkplatforms, het ontwikkelen van een cultuur van duurzame innovatie en het ontwikkelen van impactstrategieën.

   Ik werk nu acht jaar bij Utopies. Daarvoor was ik consultant informatiesystemen, gericht op IT- en transformatievraagstukken. Ik heb vier jaar voor Accenture gewerkt.

 

Jullie merken al een aantal jaren een vrij sterke groei van de vraag. Is dit heel tastbaar?

   Onze sector groeit inderdaad sterk. We zijn de afgelopen twee jaar met 20% gegroeid en de twee jaar daarvoor ook. We groeien organisch zonder te hoeven investeren, wat belangrijk is voor onze onafhankelijkheid. We volgen echt de markt. Het klopt dat er sinds eind 2019 een versnelling is in het klimaat.

   Door de gezondheidscrisis zijn sommige bedrijven gaan nadenken over hun strategie voor duurzame ontwikkeling en hebben ze zichzelf een aantal vragen gesteld. Uiteindelijk vreesden we dat de crisis een rem zou zetten op duurzame ontwikkeling en MVO, omdat bedrijven in crisissituaties meestal bezuinigen op aanverwante budgetten om zich op andere zaken te concentreren. Maar dit is niet het geval geweest.

 

Voel je een gevoel van urgentie in bedrijven? Is het iets dat in de loop der tijd wordt opgebouwd? Welke analyse kun je maken?

   Helaas denk ik niet dat er een echt gevoel van urgentie is, maar er is wel een echt bewustzijn. Vandaag de dag zeggen veel bedrijven en investeerders dat ze nog niets doen aan klimaatverandering of MVO en dat het tijd is om serieus iets te doen. Het is een eerste stap, het gevoel van urgentie komt wat later met de volwassenheid en na een eerste diagnose.

   Zodra we met managers beginnen te praten over duurzame ontwikkeling, kan er een echt gevoel van urgentie ontstaan, dat zo ver kan gaan dat ze hun bedrijfsmodel of productcatalogus veranderen.

   Ook al is er nog geen echt gevoel van urgentie, het is toch een goed teken dat veel bedrijven zich nu inzetten voor MVO en dat veel investeerders bedrijven aanmoedigen hetzelfde te doen. Consumenten zijn bewuster en veeleisender.

 

Als je een opdracht uitvoert voor een bedrijf dat geen MVO-beleid heeft, hoe boek je dan vooruitgang bij dit soort klanten? Hoe deel je de opdracht op om vooruitgang te boeken met het onderwerp?

   Als we het voorbeeld van een MVO-strategie nemen, moeten we eerst een diagnose stellen van de problemen, een materialiteitsanalyse. We houden interne interviews met leden van het management. We stellen hen vragen over hoe zij duurzame ontwikkeling in hun bedrijf zien, wat het zal veranderen, of er risico's, kansen enzovoort zijn. Is het gekoppeld aan of tegengesteld aan hun bedrijf?

   Vervolgens interviewen we externe experts die een meer toekomstgerichte of specifieke kijk hebben op bepaalde kwesties, zoals plastic, oceanen en vervuiling. Dit is het eerste analytische kader dat ons in staat stelt om de kwesties te positioneren op basis van hun intern en extern belang en de impact van de kwesties op het bedrijf.

   Vervolgens is het een kwestie van alles samenvoegen. We identificeren de belangrijkste kwesties en stellen de belangrijkste pijlers vast die de strategie zullen structureren (leveranciers-, interne en werknemerspijlers). We stellen verplichtingen, routekaarten, doelstellingen en indicatoren op, enzovoort.

   De laatste stap is de vraag: Hoe kan deze MVO-strategie intern en extern worden gecommuniceerd? Hoe kan het worden gepromoot?

 

Lukt het je om na verloop van tijd op te volgen, om de impact van je opdrachten te voelen na een paar maanden of jaren? Lukt het je om contact te houden?

   Met bepaalde bedrijven wel. Met een aantal van hen werken we al heel lang samen, maar helaas houden we te weinig contact. De reden is dat we in een vrij korte consultancycyclus zitten, met veel verschillende klanten.

 

Heb je bij Utopies alles geïmplementeerd wat je met je klanten doet?

   Bij Utopies proberen we het goede voorbeeld te geven. We waren het eerste bedrijf dat B Corp-gecertificeerd werd in Frankrijk en we leiden de B Corp-beweging al 7 jaar. We hebben keurmerken opgezet zoals Great Place to Work en we hebben in 2018 de hoogste beoordeling gekregen onder KMO's in Frankrijk. We hebben een aantal vragenlijsten voor stagiairs opgezet, zoals Happy Trainees.

    Intern hebben we een aantal dingen geregeld: er komt elke week een shiatsu-masseuse, we hebben yoga- en sportlessen met een andere praktijk en we doen veel seminars. We huren ook een flat naast ons kantoor voor mensen die in de regio werken. We hebben een beleid om fietsen aan te moedigen en nog een aantal andere dingen.

 

Het is een geweldige bron van ideeën! Heeft Covid vanuit organisatorisch en teamoogpunt jullie dynamiek veranderd? Hoe zou u het voor en na bij Utopies beschrijven?

   We werkten een beetje op afstand: ongeveer twee dagen per dag, afhankelijk van de consultants en de activiteiten. We waren al gewend om op afstand te werken. Covid heeft ons in staat gesteld om onszelf uit te rusten. We hebben de mogelijkheid aangegrepen om Stafiz te gebruiken omdat we een beter beheer nodig hadden met een digitale oplossing.

   Wat wel veranderd is, is dat we meer seminars doen als we niet in de ruimte zitten. We hebben meer groepsbijeenkomsten dan vroeger omdat we ook vaker thuis werken. We doen 's avonds wijn- en champagneproeverijen enzovoort.

   Nu is het beleid dat iedereen kan doen wat hij wil op het gebied van telewerken, je moet alleen beschikbaar zijn voor teamvergaderingen en vergaderingen met klanten. We zijn flexibeler als het gaat om vacatures in de regio's.

 

Je hebt meer mogelijkheden gecreëerd om buiten de gebaande paden te treden.

   Ja, dat is het. We organiseren seminars voor het hele bedrijf, voor onze teams. We verhuren ook kantoren die ontmoetingsplaatsen zijn voor teams.

   Wat erg veranderd is, zijn de evenementen die we met klanten organiseren.

 

Werkt u nog steeds veel op locatie? Is dit veranderd?

   Ja, er is veel veranderd. Vroeger organiseerden we veel ontbijtbijeenkomsten en hielden we persoonlijke conferenties met onze klanten en partners. En nu organiseren we, net als iedereen, voornamelijk webinars. Dit is veel eenvoudiger gebleken en we zullen het blijven doen, omdat we zo veel meer mensen kunnen bereiken. Dankzij Covid hebben we ons hierop toegerust.

 

Is er een kloof tussen deze webinars en face-to-face conferenties? Voor de prestaties van de uitwisseling en het commerciële aspect.

Webinars zijn niet echt een moment om te discussiëren. We nemen een onderwerp en pushen het. We nodigen experts en klanten uit. Het is nogal top-down. Dus in dat formaat stelt het niet veel voor. Mensen schrijven zich graag in en krijgen toegang tot de herhaling, zodat ze het kunnen bekijken wanneer ze maar willen.  

Er is veel minder persoonlijk contact met klanten als onderdeel van een project. Wat ook goed is als je denkt aan de afstand en de reizen die ermee gemoeid zijn. Bedrijven staan nog steeds open voor vergaderingen op afstand.

   Maar er zijn bepaalde momenten in de relatie met klanten en het verloop van projecten waarop het beter is om elkaar te zien. Vandaag de dag zijn fysieke ontmoetingen niet helemaal van de baan. Ik heb de indruk dat ze terugkomen vanaf september 2021 en gedurende het hele najaar, maar helaas beginnen ze steeds minder te gebeuren(datum: 21 december 2021).

   De momenten in projecten waarop persoonlijke ontmoetingen en groepswerk belangrijk zijn, zijn wanneer het gaat om het opstellen van een klimaatactieplan. We moeten met elkaar praten, bepaalde dingen duidelijk maken en ideeën uitwisselen. Dat op afstand doen is minder effectief. Als het om duurzame ontwikkeling gaat, moeten mensen hun gevoelens delen om een verbintenis aan te gaan.

 

Denk je dat het beroep van consultant de komende jaren zal veranderen? Hoe zal het beroep van consultant er over 5 of 10 jaar uitzien? Welke veranderingen vinden er nu al plaats? Zal de aanpak hetzelfde blijven?

Wat de vorm betreft, zullen er misschien meer mensen op freelancebasis of in verspreide bedrijven werken. Dit is nu al in toenemende mate het geval. In principe is de toekomst over 10 jaar erg onzeker: sommige beroepen zullen verdwijnen, er zullen nieuwe sectoren worden gecreëerd en ontwikkeld (energie, bouw, mobiliteit, afval, enz.), de consumptie zal veranderen, leveranciers- en toeleveringsketens zullen strakker worden en klimatologische gevaren zullen vaker voorkomen. Ik denk dat het beroep van consultant zal evolueren om bedrijven te helpen deze nieuwe uitdagingen aan te gaan.

 

Werk je al met freelancers?

   Sommige van de freelancers met wie we werken zijn erkende experts in hun vakgebied, terwijl anderen voormalige Utopies-medewerkers zijn met een bijbaan.

Het klopt dat er steeds meer hybride teams zijn. Maar we realiseren ons ook dat het in consulting niet mogelijk is om volledig onafhankelijk te zijn: we zijn ook op zoek naar gespecialiseerde expertise, in plaats van meer generalistische in-house profielen.

Het is moeilijk om veel freelancers te hebben, omdat er dan minder teamcohesie is. Ons team werkt goed omdat mensen elkaar kennen en gewend zijn om samen te werken.

Als je 200 tot 300 projecten per jaar hebt, kun je veel leren van andere opdrachten, klanten en consultants. Het helpt om een esprit de corps te hebben. Met freelancers en mensen die in de regio's wonen, is het ingewikkelder, zelfs als het ons lukt om op afstand samen te komen. Voor mij maakt een opgesplitst model dat alleen freelancers samenbrengt geen bedrijf. Dat gezegd hebbende, hangt het af van de sector. Er zijn er misschien waar dit model heel goed kan werken, of zelfs beter.

 

Het is eigenlijk ingewikkelder om een bedrijfscultuur en betrokkenheid te creëren met dit soort profielen. Als je Utopies verlaat en naar groepen gaat die aan deze kwesties werken, is het dan gevarieerd? Zie je trends?

   Het is heel gevarieerd. Als je Utopies verlaat, ga je meestal niet naar een ander adviesbureau. Sommige mensen gaan voor interne bedrijven werken, op MVO-afdelingen. Anderen stappen over naar meer culturele banen, yoga enzovoort. Sommigen blijven op het gebied van MVO, maar gaan werken in de financiële wereld of bij internationale organisaties, mondiale organisaties, enz. Sommigen gaan werken voor adviesbureaus met een andere focus (grote bedrijven, sociaal) of gaan freelancen.

Het is heel divers en opent veel mogelijkheden! Bedankt Antoine."

Onze andere klanteninterviews: Hystra, Youmeo, Calyans, Meja.